Prvi automobil “Yugo 45” ručno je izrađen 2. oktobra 1978. godine, kao prvi samostalni projekt kragujevačke fabrike automobila “Zastava””.
Planiran da bude naslednik slavnog “fiće”, i “Yugo” je postao simbol jednog vremena u bivšoj državi, koji je imao svoj delić uticaja, tj. simbolike u popularnoj kulturi.
Najdirektniju potvrdu te famozne uloge čine stihovi pesme “Yugo 45”, koju je rok grupa Zabranjeno pušenje snimila 1999. na albumu “Agent tajne sile”.
Nakon što se 1985. počeo da se izvozi i u Sjedinjene Američke Države, ovaj mali automobil je ‘glumio’ čak u dvanaest holivudskih filmova, a centralno mesto je dobio u crnohumornom krimiću “Drowning Mona” (igraju: Deni Devito, Bet Midler, Džejmi Li Kertis) iz 2000. godine, u kojem svi stanovnici gradića Verplanck voze “Yugo”, a on je osumnjičen kao serijski ubica!
Sporedne uloge “jugić” je dobio i u slavnijim filmovima, “Umri muški 3” (Brus Vilis, 1995.), “Otkačeni profesor” (Edi MArfi, 1996.), “Inspektor Gadget” (Metju Brodreik, 1999.), ali se gotovo uvek pojavljivao kao negativac, kojem u presudnom trenutku otkažu kočnice, otpadne menjač, nestane benzina…
O ‘čudu iz Jugoslavije’ knjigu pod nazivom “Yugo – uspon i pad najgoreg automobila u istoriji” napisao je Amerikanac srpskog porekla, Džejson Vujić.
– Te 1985. bilo je malo jeftinih automobila, američkih, japanskih ili bilo kojih drugih. A po ceni od 3.990 dolara, “Yugo” je bio najjeftiniji novi automobil u Americi, jeftiniji za najmanje hiljadu dolara od prvog sledećeg. Stoga su ljudi pohrlili da ga kupe. Zavladala je prava histerija za “Yugom”. Redovi u nekim prodajnim salonima protezali su se više desetina metara. Ali onda je 1986. Cunsumers Report, izuzetno uticajan časopis koji testira potrošačku robu, objavio da je bolje kupiti dobar polovan automobil nego “Yugo”. Skoro istog trenutka isti oni nacionalni mediji koji su s divljenjem izvještavali o njemu počeli su da ga ismevaju. Komičari su zbijali šale. I kad je “Yugo America” bankrotirala, a automobil povučen s tržišta 1992. “Yugo” se i dalje u Americi pamtio kao najgori. Mit je takav. S pravom ili ne, to je bilo mišljenje Amerikanaca – objasnio je Vujić.
Naravno, u bivšoj Jugoslaviji je njegov izvoz doživljen kao veliki uspeh i splitska pop-rock grupa Tutti Frutti je 1987. na svom drugom albumu snimila pesmu “Yu Go Go Amerika”.
“Obožavala” ga je i ekipa čuvene emisije “Top Gear”:
Njegova proizvodnja je prestala 20. 11. 2008. i do tada je na tržište izbačeno blizu 800.000 komada.
Na našim putevima se još uvek povremeno može videti, a kao kuriozitet je u ovdašnjim medijima prenesen twit slavnog Krista Novoselića iz grupe Nirvana, koji je 2014. fotografijom zabeležio trenutak “Yugo se vuče Oregonom po autoputu 30”.
Srećan rođendan “mališa”.
HL/Izvor: glas.ba
